کوهنوردی فواید بسیاری برای بدن انسان دارد. فواید کوهنوردی شامل افزایش سلامت جسمانی و سلامت روح و روان می‌شود. علاوه بر این، کوهنوردی می‌تواند درس‌های بزرگ‌تری نیز برای ما داشته باشد. در این مقاله به سراغ این ورزش رفته‌ایم و تمامی فواید آن را بررسی خواهیم کرد.
تاریخچه کوهنوردی
آثار حضور انسان در کوهستان از دوره ما قبل تاریخ وجود دارد. کهن‌ترین آنها، اوتسی، یک مومیایی طبیعی مربوط به ۳۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است که در منطقه آلپ اوتستال پیدا شده است.
کوهنوردی به‌عنوان ورزش، در سال ۱۷۸۶، با اولین صعود ثبت شده به قله مون‌بلان شروع شد. سپس، در قرن نوزدهم میلادی، ورزش کوهنوردی گسترش بیشتری پیدا کرد. برای مثال در سال ۱۸۵۷ اولین کلوپ کوهنوردی در لندن تأسیس شد که سرآغازی بود برای آنچه به‌عنوان سال‌های طلایی کوهنوردی (۶۵–۱۸۵۷) شناخته می‌شود چرا که بسیاری از قله‌های مهم رشته‌کوه آلپ برای اولین‌بار در این دوره فتح شدند.
تاریخچه کوهنوردی در ایران
کوهنوردی در ایران نیز به زمان باستان برمی‌گردد. هرودوت در کتاب خود حوادث نبرد ترموپیل (سال ۴۸۰ پیش از میلاد) و لشکرکشی خشایارشاه به یونان را توصیف می‌کند. در این جنگ، تنگه ترموپیل در دست ارتش اسپارت بود؛ اما لشکر پارس با بالارفتن از کوه‌های مشرف به تنگه، اسپارتی‌ها را دور زد و پشت سر سپاه دشمن درآمد.
ابودلف نیز در سفرنامه‌اش (سال ۳۴۱ هجری قمری یا ۳۳۱ هجری خورشیدی) از تلاش ناموفق خود برای صعود به قله دماوند سخن گفته است که برای آشنایی با جغرافیا و کانی‌های منطقه انجام داده بود.
در سال ۱۲۳۶ خورشیدی (زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه) یک تیم چهار نفره ایرانی صعودی اکتشافی به قله دماوند داشتند که شرح آن در روزنامه وقایع اتفاقیه نیز چاپ شد.
فواید کوهنوردی بر جسم
مفید بودن کوهنوردی برای سلامت جسم موضوعی بدیهی است. اما فواید کوهنوردی برای جسم دقیقاً شامل چه مواردی می‌شود؟
تقویت عضلات
قبل از کوهنوردی، باید به میزان مناسب تمرین کنید تا در شرایط ایده‌آل برای کوهنوردی قرار بگیرید. کوهنوردی انگیزه‌ای برای شما ایجاد می‌کند تا با جدیت بیشتری ورزش کنید و برای آن آماده باشید. اما این همه ماجرا نیست. حین کوهنوردی، مقدار خون موجود در عضلات بدن ۲۰ برابر افزایش پیدا می‌کند و غنی‌شدن عضلات باعث می‌شود که غذای بیشتری به عضلات برسد و عضلات قوی‌تر شوند. دلیل اصلی این موضوع فشار موجود بر عضلات و فشار هوای بیشتر در ارتفاع است.
کاهش مؤثر وزن
شاید کوهنوردی اولین گزینه‌ای که به ذهن بسیاری از افراد برای کاهش وزن می‌رسد نباشد. اما کوهنوردی یک ورزش مناسب برای لاغری و تناسب‌اندام است. در زمان کوهنوردی، مقدار کالری موردنیاز بدن حدود سه برابر افزایش پیدا می‌کند، در نتیجه بدن انسان برای تأمین این مقدار کالری مجبور است که چربی‌های ذخیره‌شده در بدن را سوزانده و آنها را مصرف کند.
فواید کوهنوردی؛ پیشگیری از پوکی‌استخوان
تمرین برای کوهنوردی و تغذیه مناسب برای رسیدن به هدف‌های جسمانی، باعث افزایش تراکم استخوان‌ها و در نهایت پیشگیری از پوکی‌استخوان می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که به طور منظم اقدام به کوهنوردی می‌کنند، هفتاد درصد کمتر از سایر افراد دچار پوکی‌استخوان می‌شوند.
فواید کوهنوردی؛ قلب سالم‌تر و قوی‌تر
صعود به ارتفاعات در کوهنوردی باعث افزایش پمپاژ و برون‌دهی خون از قلب به میزان 20 درصد می‌شود که این امر باعث بالارفتن ضربان قلب از 72 به 120 در دقیقه شده که منجر به سرعت یافتن جریان خون در رگ‌ها و جلوگیری از لخته شدن خون در رگ‌ها و مویرگ‌ها می‌شود. علاوه بر این افزایش فشار هوا در ارتفاعات باعث گشادشدن رگ‌های بدن می‌شود که به‌تنهایی درمانی برای مشکلات قلب است؛ بنابراین از فواید کوهنوردی می‌توان به سلامت قلب اشاره کرد.
افزایش استقامت جسمانی
استقامت مهم‌ترین جنبه جسمانی در کوهنوردی است. تمرین برای کوهنوردی و قرارگرفتن در این شرایط باعث افزایش استقامت جسمانی بدن می‌شود.
فواید کوهنوردی بر روح و روان
کوهنوردی نه‌تنها فواید جسمی بسیاری دارد، بلکه فواید روحی و ذهنی زیادی نیز دارد. اما فواید کوهنوردی بر روح و روان چطور ایجاد می‌شود؟
افزایش اعتمادبه‌نفس
زمانی که شما به قله کوه می‌رسید، احساس موفقیت و توانایی در دستیابی به هدف‌هایتان افزایش می‌یابد و این امر باعث می‌شود که اعتمادبه‌نفس شما در زندگی روزمره نیز افزایش یابد؛ بنابراین از مهم‌ترین فواید کوهنوردی بر روح و روان می‌توان به افزایش اعتمادبه‌نفس اشاره کرد.
تقویت روحیه
تصور کنید که بعد از پنج ساعت صعود در کوه، بالاخره به قله می‌رسید. ضربان قلب شما بالاست و بدنتان به‌شدت خسته است؛ اما تنها چیزی که توجه شما را جلب می‌کند، منظره خیره‌کننده‌ای است که در مقابل چشم‌های شما وجود دارد. بی شک طبیعت آرام‌بخش‌ترین محیط برای روان انسان است.
کارکرد بهتر مغز
گذراندن وقت در طبیعت، لذت تماشا مناظر خیره‌کننده و فعالیت بدنی سنگین باعث ترشح هورمون‌های زیادی در مغز می‌شود. مهم‌ترین هورمونی که حین و بعد از کوهنوردی ترشح می‌شود، سروتونین است. هورمون سروتونین مستقیماً با احساس شادی و مفیدبودن در ارتباط است. علاوه بر این، این هورمون می‌تواند باعث تنظیم ساعات خواب و بیداری مغز شده و شما قطعاً خواب باکیفیت‌تری را بعد از صعود به قله‌های بلند تجربه خواهید کرد.
فواید کوهنوردی در زندگی روزمره
علاوه بر فواید کوهنوردی در سلامت جسمانی و روحی، می‌توان به فواید دیگری که کوهنوردی در زندگی دارد نیز اشاره کرد.
افزایش توان حل مسئله
حین کوهنوردی، شما با چالش‌های مختلف روبرو می‌شوید و نیاز دارید تا به‌سرعت به دنبال راه‌حل بگردید، این امر باعث می‌شود که توان حل مسئله شما در زندگی روزمره نیز افزایش یابد؛ بنابراین از فواید کوهنوردی می‌توان به توانایی حل مسئله نیز اشاره کرد.
کار تیمی
زمانی که شما با گروهی از افراد به کوهنوردی می‌روید، نیاز دارید تا با هم همکاری کنید و به یکدیگر کمک کنید تا به قله برسید. این امر باعث می‌شود که مهارت‌های کار تیمی شما در زندگی روزمره نیز تقویت شود.
فواید کوهنوردی؛ محافظت از محیط‌زیست
بی شک محافظت از محیط‌زیست وظیفه همه ما است. با این وجود وقتی شما زمان زیادی در طبیعت سپری می‌کنید، طبیعتاً میل بیشتری به محافظت از محیط‌زیست خواهید داشت. کوهنوردی باعث می‌شود تا شما به محافظت از محیط‌زیست فکر کنید. زمانی که شما در طبیعت هستید، احساس مسئولیت نسبت به حفظ آن ایجاد می‌شود و شما تلاش می‌کنید تا هرگونه آسیبی به آن وارد نکنید.
برنامه‌ریزی
برای کوهنوردی، نیاز دارید تا از پیش برنامه‌ریزی کنید و مسیر، تجهیزات و زمان‌بندی را مشخص کنید. این امر باعث می‌شود که شما در زندگی روزمره نیز بتوانید بهتر برای سفرهای خود برنامه‌ریزی کنید. با توجه به اینکه برنامه‌ریزی در زندگی تأثیرات مثبت زیادی دارد، می‌توان به آن به‌عنوان فواید کوهنوردی اشاره کرد.
امداد و نجات
در طول کوهنوردی، ممکن است با شرایط ناگوار و خطرناک روبرو شوید و نیاز دارید تا به‌سرعت عکس‌العمل نشان دهید. این موضوع باعث می‌شود تا نه‌تنها برای مقابله با شرایط امدادی و اورژانسی آموزش ببینید، بلکه سرعت عکس‌العمل شما را نیز افزایش خواهد داد.
افزایش هوش محیطی
در طول کوهنوردی، شما نیاز دارید تا به محیط اطراف خود توجه کنید و از نشانه‌های محیطی برای پیداکردن مسیر استفاده کنید. این امر باعث می‌شود که هوش محیطی شما در زندگی روزمره نیز افزایش یابد.
جمع‌بندی؛ فواید کوهنوردی
کوهنوردی فواید ملموس و نامحسوس زیادی در زندگی ما دارد. مهم‌ترین فواید کوهنوردی شامل افزایش سلامت جسمانی و روحی روانی می‌شود؛ اما در کنار آنها، مهارت‌های مهم برای کوهنوردی مثل کار تیمی یا هوش محیطی تأثیر زیادی در زندگی روزمره ما خواهد داشت.